Specific Protein Tests
گلبولهای قرمز خون حاوی مولکول پیچیده ای به نام هموگلوبین می باشند که هموگلوبین از یک قسمت
پروتئینی به نام گلوبین و یک رنگدانه آهن دار به نام هم تشکیل شده است. گلوبین مرکب از ۴ زنجیره
پلی پپتیدی است که به هر زنجیره یک پورفیرین آهن دار (هم) متصل شده است.
زنجیره پلی پپتیدی مولکول گلوبین شامل انواع ζ بوده که هر کدام دارای ژنهای خاص خود
می باشد که روی کروموزوم بخصوصی قرار گرفته است. ژن زنجیره دو عدد و روی کروموزوم ۱۶ است.
زنجیره دارای ۱۴۱ اسید آمینه است. زنجیره دارای ۱۴۶ اسید آمینه می باشد ژن آن یک عدد و روی
کروموزوم ۱۱ می باشد. زنجیره های دارای ۱۴۶ اسید آمینه می باشند ژن آنها دو عدد و روی کروموزوم
۱۱ نزدیک به هم قرار دارند. ژنهای ζ فقط در دوران جنینی و در کیسه زرده فعالند.
احتمال موتاسیون در زنجیره بیشتر از است زیرا ژنهای آن فقط یک عدد است.
بر اساس نوع زنجیره های پلی پپتیدی سه نوع هموگلوبین در انسان قابل تشخیص می باشد:
انواع دیگر هموگلوبین شامل هموگلوبین های S، C و H می باشد.
HbS یک هموگلوبین غیر طبیعی است که در آنمی داسی شکل وجود دارد که در آن اسیدآمینه والین در موقعیت ۶ زنجیره بتا بجای اسیدگلوتامیک قرار می گیرد. در فشارهای پایین اکسیژن پلیمریزه شده موجب داسی شکل شدن گلوبولهای قرمز، همولیز و تجمع آنها شده که عروق خونی را مسدود می کنند. در کربوکسی هموگلوبین، منواکسید کربن که تمایلی بالاتر از اکسیژن به Hb دارد به آن متصل شده و ظرفیت حمل اکسیژن توسط Hb را کاهش می دهد.
زمانی که آهن فرو طبیعی هموگلوبین به آهن فریک تبدیل شود مت هموگلوبین بوجود می آید. زمانی که خون در معرض داروهای مختلف و سایر مواد اکسید کننده قرار گیرد ایجاد شده که وجود آن رنگ خون را تیره می کند.
آزمایش HbA1C بهترین وسیله برای ارزیابی بلند مدت قند خون طی ۳-۲ ماه اخیر است. این آزمایش به پزشک معالج نشان میدهد که برنامه درمان و کنترل دیابت تا چه حد موفقیت آمیز بوده است. هم چنین با استفاده از این آزمایش می توان مشکلاتی مانند قند خون بالا بعد از غذا و یا در طول شب را گاهی اوقات توسط اندازه گیری با گلوکومتر تشخیص داده نمی شود به خوبی شناسایی کرد. هموگلوبین کمی از پروتئین های داخل گلوبولهای قرمز است و وظیفه حمل اکسیژن در خون را بر عهده دارد. هموگلوبین مانند تمام پروتئین های دیگر بدن با قندها از جمله گلوکز ترکیب می شود. این ترکیب تا زمانی که گلبول قرمز در خون زنده است ( تقریباً ۱۲۰ روز) پایدار می باشد و این اساس آزمایش HbA1C را تشکیل می دهد که هرچقدر میزان قند خون شما در طول ۳-۲ ماه گذشته بالاتر از مقدار طبیعی باشد درصد HbA1C نیز بیشتر خواهد بود. HbA1C کمتر از ۷% بیانگر کنترل دیابت و قند خون می باشد و مقادیر بالای ۸% نشان میدهد که فرد باید در روش درمان دیابت خود تجدید نظر کند.
ASO آنتی بادی هدف در مقابل Streptolysin O ( سم تولید کننده توسط استرپتوکوک گروه A) است. ASO و آنتی DNase-B شایع ترین آنتی بادی هایی هستند که توسط سیستم ایمنی بدن در پاسخ به عفونت استرپتوکوکی تولید می شوند. تست ASO برای کمک به تعیین این که آیا شخص اخیراً عفونت استرپتوکوکی گروه A داشته است و برای کمک به تشخیص عوارض بعد از تب روماتیسمی و گلومرونفریت استرپتوککی مورد استفاده قرار می گیرد. بعضی از آنتی بیوتیک ها و کورتیکواستروئیدها ممکن است سطوح آنتی بادی ASO را کاهش دهند.
فاکتور روماتوئیدی (RF) در واقع یک آنتی بادی از کلاس IgM است که توسط سیستم ایمنی بدن تولید میشود که می تواند با بخش Fc ( به ندرت بخش Fab) مولکول IgM خودی واکنش دهد. وجود آن به عنوان شاخص التهابی فعالیت خود ایمنی مفید است. از تست RF برای تشخیص آرتریت روماتوئید (RA) و سندروم شوگون استفاده می شود. نتایج تست RF مثبت ممکن است در افراد سالم و افراد مبتلا به بیماری هایی مانند لوپوس، سل، سیفلیس، سارکوئیدوز، سرطان، عفونت ویروسی یا بیماری کبدی، ریوی، کلیوی و اندوکاردیت دیده شود. تست RF برای تشخیص یا پایش این شرایط استفاده نمی شود. تست RF منفی، نیز آرتریت روماتویید یا سندرم شوگون را رد نمی کند. حدود ۲۰% از افراد مبتلا به RA و بسیاری از افراد مبتلا به سندرم شوگون RF منفی هستند.
CRP یک واکنش دهنده فاز حاد است، ماده ای که توسط کبد ساخته می شود در عرض چند ساعت پس از شروع عفونت یا التهاب به داخل جریان خون ترشح می شود. افزایش آن در خون می تواند مقدم بر درد، تب یا دیگر شاخص های بالینی باشد. وقتی پزشک مشکوک می شود که ممکن است بیمار از یک اختلال التهابی رنج ببرد ( با انواع خاصی از ورم مفاصل و اختلالات خود ایمنی یا بیماری التهابی روده) و برای کنترل وجود عفونت ( به خصوص بعد از عمل جراحی) تست CRP درخواست می شود. همچنین برای کمک به ارزیابی شرایط آرتریت روماتوئید و لوپوس درخواست می شود همچنین برای تعیین موثر بودن درمان اغلب تکرار می شود. پس از حمله قلبی، در سپسیس و بعد از عمل جراحی، در افراد چاق و مراحل آخر بارداری افزایش می یابد.
این پروتئین در انسان توسط ژن Apo A1 کد می شود و نقش ویژه ای در متابولیسم چربی ها دارد. آپو A1 فرم اصلی پروتئین موجود در انواع لیپوپروتئین های با دانسیته زیاد ( HDL) می باشد و در شیلو میکرون ها نیز یافت می شود. شیلو میکرون ها بلافاصله پس از ترشح شدن از سلولهای آنتروسیت روده Apo A- را به HDL در جریان خون منتقل می کنند. نقش اصلی آپو A1 فعال نمودن آنزیم
Lectin cholesterol acyl transfrase (LCAT) و حذف کلسترول آزاد از بافت های خارج کبدی است.
آزمایش سنجش میزان Apo A1 به منظور ارزیابی خطر بروز بیماری های قلبی آتروژنیک و بیماری های عروقی محیطی بکار می رود. سطح این ترکیبات در مقایسه با لیپوپروتئین با چگالی بالا ( HDL)، لیپوپروتئین با چگالی پایین (LDL) و لیپو پروتئین با چگالی بسیار پایین (VLDL ) شاخص بهتری برای خطر بیماری آتروژنیک می باشد. با این وصف آپوپروتئین A1 به عنوان یک پروتئین ضد انسداد عروق شناخته شده و رابطه معکوس با ریسک بیماریهای قلبی و عروقی دارد. مطالعات مختلف نشان داده است که رابطه معکوسی بین میزان آپو A1 و بیماری انسداد کرونر قلبی وجود داشته و این در حالی است که ریسک این دسته از بیماری با میزان آپو B رابطه مستقیم دارد. به طوری که در بیماران مبتلا به عروق کرونر میزان آپو A1 کاهش یافته و میزان آپو افزایش نشان می دهد.
روش متداول برای سنجش Apo A1 ایمنو توربیدومتری است. مقادیر طبیعی آن در مردان ۷۵-۱۶۰ mg/l و در زنان ۸۰-۱۷۵ mg/l می باشد و وابسته به سن و جنس می باشد. برای انجام این تست، حتماً لازم است که فرد ۱۴ -۱۲ ساعت ناشتا باشد. هموگلوبین، بیلیروبین، تری گلیسیرید و لیپید تزریقی در مقادیر بالا منجر به تداخل در نتایج آزمایش می شود. ورزش سبب افزایش سطح Apo A1 می شود و استعمال سیگار میزان آن را کاهش می دهد. رژیم های غذایی سرشار از کربوهیدرات یا چربی های حاوی چندین عامل غیر اشباع نیز می تواند موجب کاهش آن شود.
داروهایی از قبیل کاربامازپین، استروژون ها، اتانول، لوواستاتین، نیاسین، ضد بارداری های خوراکی، فنوباربیتال، پرواستاتین موجب افزایش آن و داروهایی مانند آندوروژن ها، بلوکه کننده های بتا، دیورتیک ها و پروژسترون ها باعث کاهش آن می شوند.
آپو B فرم اصلی پروتئین یافت شده در لیپوپروتئین با دانستیه پایین LDL می باشد. آپو B یکی از پروتئین های اصلی حامل کلسترول در خون است و به عنوان یگانه رابط برای ورود کلسترول به سلول ها به وسیله مسیر گیرنده LDL می باشد. آپو B یک لیپو پروتئین آتروژیک است. ارتباط مستقیم بین مقادیر LDL و آپو B از یک سو و شیوع بیماری های قلبی از سوی دیگر باعث شده آزمایش ارزیابی Apo B وسیله ای برای ارزیابی خطر بیماری های انسداد عروق کرونر باشد و بنابراین از آزمون Apo B به منظور ارزیابی احتمال خطر بیماریهای قلبی آتروژنیک می باشد. هیپو بتالیپوپروتئینمی و آبتا لیپوپروتئینمی شدید می تواند منجر به سوء جذب لیپیدهای غذا و پلی نروپاتی گردد. در افراد مبتلا به هیپربتالیپوپروتئنمی شیوع حدود ۳۰ درصدی بیماری احتقانی قلبی (CHD) زودرس قابل پیش بینی است. آپو B با افزایش LDL کلسترول در خون افزایش می یابد.روش متداول برای سنجش میزان آن ایمنوتوربیدومتری است. مقادیر طبیعی آن در مردان
۵۰- ۱۲۵ mg/l و در زنان ۴۵- ۱۲۰ mg/l و در نوزادان ۱۱-۳۱ mg/l می باشد و وابسته به سن و جنس می باشد. برای انجام این تست شخص باید تا ۱۲ ساعت ناشتا باشد. مصرف الکل در طی ۲۴ ساعت قبل از نمونه گیری نتایج تست را نا معتبر می سازد.
هموگلوبین، بیلی روبین، تری گلیسیرید و لیپید تزریقی در مقادیر بالا منجر به تداخل در نتایج آزمایش می شود. رژیم های غذایی سرشار از چربی های اشباع و کلسترول می تواند موجب افزایش سطح آپو B گردد.
داروهایی از قبیل آندروژن ها، بلوکه کننده های بتا، دیورتیک ها، اتانول و پروژسترون ها میزان آن را افزایش می دهند و داروهای کلسترآمین، استروژن ( در زنان پس از یائسگی)، لوواستاتین، نئومایسین نیز باعث کاهش آن می گردند.
آزمون میکروآلبومین ادرار برای بررسی حضور پروتئینی به نام آلبومین کنترل می شود. آلبومین به طور نرمال در خون یافت می شود و بوسیله کلیه ها فیلتر می شود. زمانی که کلیه ها به درستی کار کنند آلبومین در ادرار وجود ندارد اما وقتی که کلیه ها صدمه می بیند، مقادیر کوچکی از آلبومین به داخل ادرار نشت می کند. این شرایط میکروآلبومینوری نامیده می شود.
میکروآلبومینوری اغلب در نتیجه خسارت کلیوی در افراد دیابتی بوجود می آید. اما خیلی از شرایط دیگر نیز می تواند منجر به آسیب کلیه گردد، از قبیل فشار خون بالا، نقص قلبی، لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE) و بیماریهای دیگر.
نمونه مورد استفاده برای این آزمون ادرار رندوم یا ۲۴ ساعته می باشد. در صورت استفاده از ماده نگهدارنده در جمع آوری ادرار ۲۴ ساعته تولوئن، تیمول و اسیداوریک مناسب می باشد. در موارد همولیز شدید نمونه قابل قبول نیست.
کاربرد بالینی این تست، ارزیابی شروع نفروپاتی اولیه در بیماران دیابتی است.
روش های متداول برای ارزیابی آن ELISA،)، ایمنو توربیدومتری و نفلومتری است. میکروآلبومینوری ۲۴ ساعته به مقادیر بین ۳۰-۳۰۰ mg/24 اطلاق می شود. میکروآلبومینوری رندوم به مقادیر بین ۱۷-۲۹۹ mg/g cr و در مردان ۲۵-۲۹۹ mg/g cr در زنان اطلاق می گردد. بنابراین میزان آلبومین به کراتینین مساوی یا بالاتر از ۳۰ نشان دهنده آلبومینوری آشکار است.
از جمع آوری نمونه ادرار در ظرف حاوی اسید کلریدریک، کربنات سدیم و اسید استیک به علت رسوب آلبومین در این اسیدها باید اجتناب کرد. ورزش سنگین و دوره قاعدگی در خانمها میزان آن را در ادرار افزایش می دهد.
بتا دو میکروگلوبولین ( ۲ MG) یک پروتئین سرمی با وزن مولکولی پایین است که از غشا سلولی مشتق می گرددو جزء ثابت زنجیره سبک کمپلکس آنتی ژن لکوسیت انسانی کلاس می گردد. وزن مولکولی ۲ MG فقط ۸/۱۱ کیلودالتون بوده و از طریق گلومرولهای کلیوی فیلتره شده و در توبول ها باز جذب می گردد.
۲ MG یک تومور مارکر غیر اختصاصی است چرا که مقادیر افزایش یافته آن در تعدادی از بیماریها شامل نارسایی کلیه (به هر دلیل)، مولتیپل میلوما، لنفوما، نئوپلاسم ها از جمله سارکوم ها، التهاب مزمن، آمیلوئیدوز و نقص ایمنی همراه با عوارض گرانولوماتوز دیده می شود.
۲ MG سرم پاسخ افراد مبتلا به لنفوم با درجه پایین را پیشگویی می کند. در مورد آسیب کلیوی ناشی از آمینوگلیکوزیدها، ۲ MG سرم قبل از کراتینین سرم غیر طبیعی می گردد. در بیماران مبتلا به ایدز خصوصاً کسانی که مبتلا به عفونت های فرصت طلب می گردند ۲ MG سرم افزایش می یابد و پس از درمان کاهش می یابد. اندازه گیری ۲ MG به Tcell همراه CD4 در این بیماران جهت پیش گویی تبدیل و پیشروی فرد آلوده به ویروس HIV به سمت ایدز در طول سه سال آینده مفید است.
به نظر می آید از ۲ MG بتوان برای شناسایی مواردی از آمیلوئیدوز اولیه استفاده کرد.
نوع نمونه برای ارزیابی شامل سرم، ادرار ۲۴ ساعته، مایع مغزی نخاعی ( CSF ) می باشد.
ارزیابی آن در سرم به عنوان شاخص توموری برای ارزیابی ( پیش آگهی ) تومورهای خونی از قبیل لنفوم ها (بویژه مولیتپل میلوما) یا لوسمی ها کاربرد دارد. در ادرار ۲۴ ساعته برای ارزیابی عملکرد توبولهای کلیوی در اختلالات توبولارکلیوی و در مایع CSF برای ردیابی متاستازهای لنفوئیدی و لوسمیک در سیستم عصبی مرکزی ( CNS ) کاربرد دارد.
روش مرجع برای اندازه گیری آن نفلومتری است. از روش الایزا نیز می توان برای سنجش آن استفاده کرد.
مقادیر نرمال در سرم وابسته به سن است و در افراد زیر ۶۰ سال بین ۰٫۲- ۱٫۹ mg/dl و در افراد بالای ۶۰ سال ۰٫۲- ۲٫۱ mg/dl می باشد. در ادرار ۲۴ ساعته ۱۲۰ mg/day > و در ۰-۰٫۲۴ mg/dl CSF طبیعی است.
افزایش سطح سرمی در لنفوم، لوسمی، مولیتپل میلوما، بیماری گلومرولی کلیه، رد پیوند کلیه، فرآیندهای التهاب مزمن رخ می دهد. افزایش سطح ادراری در بیماری توبولی کلیوی، مسمومیت دارویی، بیماری کلیوی در اثر فلزات سنگین، لنفوم ها، لوسمی ها، مولیپل میلوما، ایدز دیده می شود.
برای ارزیابی پیش آگهی در مولیتپل میلوما مقادیر کمتر از ۴ mg/dl با بهترین و مقادیر بالای ۲ mg/dl با بدترین پیش آگهی همراهند. مصرف داروهای نظیر سیکلوسپورین و لیتیم میزان ۲ MG در سرم را افزایش می دهد. در ادرار بسیار اسیدی این پروتئین ناپایدار است. وجود خون در ادرار و مصرف بعضی از آنتی بیوتیک ها نظیر جنتامایسین و توبرامایسین منجر به تداخل در نتایج آزمون می گردد.
هر مولکول ایمنوگلوبین از ۲ زنجیره سنگین و ۲ زنجیره سبک کاپا ( k ) یا ( ) تشکیل شده است. هر زنجیره سبک ایمنوگلوبین از تقریباً ۲۲۰ اسید آمینه تشکیل شده است که در بعضی از نواحی چین خورده و دومن های ثابت ( c ) و متغیر ( v ) را شکل می دهند. این زنجیره های سبک به مولکول ایمنوگلوبین در طی توسعه
B cell ها سبکتر می شود و در ابتدا بر سطح pro B-cell بیان می شوند. تولید زنجیره های سبک در سرتاسر توسعه سلولهای B و به میزان زیادی در پلاسماسل ها صورت میگیرد. تولید زنجیره های سبک Ig در اشخاص نرمال تقریباً ۵۰۰ mg/day است. میزان زنجیره سبکK تقریباً دو برابر است. زنجیره K در حالت نرمال به صورت منومر است. در حالیکه تمایل دارد که با تشکیل باندهای دی سولفیدی به حالت دایمر در آید. اشکال پلی مریک هر دو نوع زنجیره می تواند در اشخاص نرمال زنجیره های سبک آزاد به سرعت از خون پاکسازی شده و در کلیه ها کاتابولیزه می شوند. زنجیره های سبک منومر حدود ۴ – ۲ ساعت و زنجیره های سبک دایمر در عرض ۶ – ۳ ساعت از خون پاکسازی می شوند این زمان در افراد دچار نقص کلیوی ممکن است که ۳- ۲ روز طول بکشد.
یک مقدار بسیار کمی از زنجیره های سبک آزاد کاپا و لاندا در خون قابل تشخیص است. در برخی از شرایط که پلاسماسل ها دچار اختلال می شوند یا گاماپاتی های مونوکلونال، یک پلاسماسل سرطانی شده و به طور غیرقابل کنترل و به مقدار بسیار زیادی کلون هایی از خود را تولید می کند و آنها نیز به مقادیر زیادی از ایمنوگلوبین های مونوکلونال نرمال ( M – پروتئین ) از یک نوع را تولید می کنند. تولید این زنجیره ها در هر نوع اختلال پلاسماسلی دیده می شود از قبیل مولتیپل میلوما، ( گاماپاتی مونوکلونال)، آمیلوئیدوزیس زنجیره سبک مونوکلونال. در شروع شاید این شرایط باعث ایجاد نشانه های کمی شود اما با گذشت زمان، می تواند باعث درد استخوان، شکستگی استخوان، آنمی، خستگی، از دست دادن وزن و اختلالات کلیوی گردد. این زنجیره ها میتوانند از کلیه وارد ادرار شوند که در این حالت به آنها پروتئین بنس جونز گفته می شود. پس این تست برای ارزیابی اختلالات مربوط به پلاسماسل ها استفاده می شود.در اختلالات کلیوی نیز این پروتئین در ادرار دیده می شود.
ترانسفرین، یک بتا گلبولین (مونومر) با وزن مولکولی ۸۰۰۰۰ دالتون بوده که وظیفه جابه جایی آهن در داخل خون می باشد. پروتئین ترانسفرین شامل دو ناحیه مشابه بوده که هرکدام از آن ها می تواند به طور محکم به آهن سه ظرفیتی منتقل شود. در حدود یک نهم مولکولهای ترانسفرین دارای آهن در هر دو ناحیه خود، چهار نهم آن ها دارای آهن متصل شده در یکی از نواحی خود و چهار نهم بقیه ترانسفرین ها نیز فاقد هرگونه آهن متصل شده هستند. این بدان معنی است که در حالت طبیعی تنها در حدود یک سوم ترانسفرین ها از آهن اشباع شده اند. برای تخمین وضعیت آهن در بدن اندازه گیری ترانسفرین می تواند کمک کننده باشد. در عفونت های مزمن، فقر پروتئین ها و بیماری های کبدی کمبود پلاسمایی این پروتئین وجود دارد. در هنگام مصرف داروهای ضد بارداری و در کمبود آهن پلاسما غلظت آن افزایش می یابد.
ایمنوگلبولین پروتئین های در گردش خون هستند که در مهره داران در پاسخ به مواجهه با ساختمانهای بیگانه موسوم به آنتی ژن ها، تولید می شوند. عمدتاً توسط پلاسماسل ها که سلول هایی تخصص یافته از رده هستند تولید می شوند.
ایمنوگلبولین ها از چهار زنجیره ساخته شده اند که به صورت یک جفت زنجیره سنگین که هر کدام دارای وزن مولکولی ۷۵- ۵۰ کیلو دالتون و یک جفت زنجیره سبک با وزن مولکولی ۲۲ کیلو دالتون می باشند که با پیوندهای دی سولفیدی به صورت تترامر در کنار هم نگه داشته شده اند.
در اصل ۵ نوع زنجیره سنگین وجود دارد که عبارتند از : ζ و دو زنجیر سبک وجود دارد که آنها را K و می نامند. هضم این پروتئین با آنزیم پاپاسین باعث تشکیل ۲ قطعه متصل شونده به آنتی ژن به نام Fab و یک قطعه به نام Fc می شود. Fc مسئول سایر اعمال ایمنوگلبولین غیر از اتصال مستقیم به آنتی ژن است. منطقه ای از آن را که با پاپاسین می شکند را منطقه لولا می نامند.
در حالت لوکمیای مزمن، بیماری هوچکین، مولیتپل میلوما و همین طور در مسمومیت ها، صرف دارو و در هنگام از دست دادن پروتئین کمبود آن در بدن دیده می شود.
در عفونت های حاد و مزمن نیز افزایش در میزان گاما گلوبین های سرم خون دیده می شود.
ایمنوگلبولین ها به ۵ کلاس تقسیم می شوند : IgD- IgE- IgA- IgM- IgG
وزن مولکولی آن ۱۶۰ کیلو دالتون بوده و حدود ۱۵ -۱۰ درصد ایمنوگلوبین های سرم را تشکیل می دهد. در پلاسما به صورت ساختمان های منومتر هستند. IgA در مجاری تنفسی و گوارشی نیز قرار دارد. در این مجاری این ایمنوگلوبین به صورت دایمر ( دوتایی) وجود دارد. IgA ترشحی در روده و مجاری تنفسی مانع از اتصال باکتریها و ویروس ها به غشاهای مخاطی می شود.
روش مرجع برای اندازه گیری این پروتئین نفلومتری است و روش های دیگر SIRD و توربیدومتری می باشد.
نوع نمونه ای برای سنجش این پروتئین سرم، بزاق، اشک چشم، مایع نخاعی و شیر می باشد. از منشا IgA برای تشخیص و پایش گاماپاتی های مونوکلونال و نقص سیستم ایمنی استفاده می شود. نمونه لیپمیک مورد قبول نمی باشد.
افزایش IgA پلی کلونال در بیماری های مزمن کبدی، عفونت های مزمن دستگاه تنفسی، عفونت های دستگاه تناسلی ادراری، بعضی نقص های ایمنی نظیر سندروم ویسکوت آیدرچ، آرتریت روماتوئید و سایر بیماری های روماتوئیدی مشاهده می شود.
افزایش IgA الیگوکلونال در بعضی دیس گاما گلوبینمی مشاهده می شود. نقص های ارثی IgA در آتاکسی تلانژیکتازی مشاهده می شود.
افزایش IgA منوکلونال در میلیوم مولیتپل، آمیلوئیدوز سیستمیک اولیه و به ندرت در سایر بدخیمی ها نظیر لنفوم مشاهده می شود.
افزایش IgA در برخی اختلالات ژنتیکی مشاهده می شود. کمبود ثانویه IgA در سندرم نفروتیک مشاهده میگردد. همچنین کاهش IgA در بیماران مبتلا به نقض ایمنی اولیه و ثانویه یافت می شود.
وزن مولکولی آن ۱۶۰کیلو دالتون است و در حدود ۷۵ درصد ایمنوگلوبین های سرم را شامل می شود. IgG در پاسخ به آنتی ژن های میکروبی و ویروسی و آنتی ژن های پروتئینی کوچک سنتز و ترشح می شود. IgG از جفت رد شده و در خون نوزاد تا سه ماه طفل را در برابر عفونت ها محفوظ می کند.
روش مرجع جهت اندازه گیری آن در سرم نفلومتری است. نیاز به ناشتایی بیمار ندارد. اگر نمونه خیلی لیپمیک باشد مورد قبول نمی باشد و نمونه در یخچال در̊۴ به مدت ۷۲ ساعت پایدار است.
انجام این تست در تشخیص و پایش منوکلونال گاماپاتی و نقص های سیستم ایمنی هومورال کاربرد دارد.
از نظر ساختمانی پنتامر بوده وزن مولکولی آن ۹۰۰ کیلو دالتون و ۱۰- ۵ درصد ایمنوگلوبین های سرم را تشکیل می دهد. IgM از جفت عبور نمی کند و لذا در همولیز گلوبولهای قرمز نقشی ندارد.
روش مرجع برای اندازه گیری آن ایمنو الکتروفورز بوده و سایر روشها نفلومتری و توربیدومتری است.
نوع نمونه مورد استفاده برای ارزیابی آن سرم تازه است و نمونه شدیداً لیپمیک قابل قبول نمی باشد. نیازی به ناشتا بودن ندارد.
از ارزیابی آن برای تشخیص و پایش منوکلونال گاماپاتی و نقص سیستم ایمنی هومورال استفاده می شود.
افزایش IgM در سرم دلالت بر یک بیماری تازه می کند. افزایش IgM پلی کلونال دلالت بر عفونت های ویروسی نظیر هپاتیت ویروسی یا مونونوکلئوز یا پاسخ اولیه به عفونت های باکتریایی و انگلی است.
IgM الیگلوکلونال در دیس گاما گلوبینمی ، سارکوئیدوز مزمن ، بیماری واسکولار کلاژن و سندرم نفروتیک افزایش دارد.
IgM منوکلونال در ماکروگلوبینمی و اندشتروم ، لنفوم بدخیم، رتیکولوزیس، بیماری همولیز آگلوتیناسیون سرد مشاهده می شود.
کاهش IgM در نقص ایمنی هومورال، هیپوگاما گلوبینمی، مولتیپل میلوما، انتروپاتی همراه با از دست دادن پروتئین مشاهده می شود.
افراد با IgM پایین بیشتر در معرض ابتلا به لنفوما می باشند.
نمونه هایی که در حرارت ۳۷ درجه یا بیشتر قرار گیرند منجر به کاهش کاذب در سطح IgM در سرم و مصرف دکستران ، املاح طلا و کاربامازپین سبب کاهش IgM در سرم می شوند.
آنتی ترومبین یک پروتئین کوچک است که آنزیم های سیستم انعقادی را غیر فعال می کند یک گلیکوپروتئینی است که توسط کبد سنتز می شود و از ۴۳۲ اسید آمینه تشکیل شده است. انواع آنتی ترومبین ها شامل :
آنتی پرومبین ۱و۲ و ۳ و۴ می باشند.
و از لحاظ پزشکی مهم هستند. آنتی تروبین باعث جذب ترومبین در فیبرین می شود بعد از اینکه ترومبین فیبرینوژن را فعال کرد، آنتی ترومبین ماده ای در پلاسماست که ترومبین را غیر فعال می کند. نیمه عمر آن در حدود ۳ روز است. غلظت نرمال آن در پلاسمای خون انسان تقریباً ۰٫۱۲ mg/ml است. آنتی ترومبین ۳، یک سرپین serpin (مهار کننده سرین پروتئاز) است و از ساختاری مشابه سایر پروتئازهای پلاسما از قبیل آلفا ۱- آنتی ترومبین، آلفا ۲-آنتی پلاسمین و کوفاکتور هپارین می باشد. آنتی ترومبین قادر است که فاکتورهای و همین طور فاکتور ( ترومبین ) از مسیر داخلی و فاکتور V فعال از مسیر خارجی را غیر فعال کند.
کمبود آنتی ترومبین به دو صورت ارثی و اکتسابی مشاهده می شود. کمبود ارثی در جوانی رخ داده، غالباً افراد دچار ترمبوآمبولی دیده می شود. این وقایع ترومبوتیک معمولاً وریدی می باشند. کمبود اکتسابی در مبتلایان به سیروز، نارسایی کبدی، کارسینوم پیشرفته، سندرم نفروتیک، انعقاد منتشره داخل عروقی (DIC ) و ترومبوز حاد دیده می شود. در زنان باردار و افرادی که استروژن مصرف می کنند ۳۰% کاهش می یابد. عامل اصلی بروز اثر ضد انعقادی هپارین است.
بیماران مبتلا به کمبود به هپارین مقاوم می باشند و برای تاثیر عمل ضد انعقادی آن نیاز به دوزهای غیر معمول و بسیار بالایی دارند. به طور کلی اگر سطح بیش از ۶۰% مقدار طبیعی آن باشد بیمار به هپارین پاسخ می دهد.
این تست برای تشخیص کمبود آنتی ترومبین اکتسابی یا مادرزادی ، در درمان اختلالات ناشی از کمبود آنتی ترومبین از جمله کنسانتره درمانی آنتی ترومبین کمک به شناسایی علت مقاومت به هپارین در بیماران تحت هپارین درمانی درخواست می شود. در این تست نمونه های شدیداً همولیز و لیپمیک قابل قبول نمی باشد.
افزایش در هپاتیت حاد ، انسدادکبدی ، پیوند کبد، التهابات قاعدگی و کمبود ویتامین K دیده می شود.
کاهش سطح آن در کمبود مادرزادی آنتی ترومبین ، پیوند کبد ، برداشت کبد ، سندرم نفروتیک ، انعقاد منتشره داخل عروقی ، سیروز و کارسینوما همراه با اتلاف پروتئین مشاهده می گردد.
استروئیدهای آنابولیک ، آندورژن ها ، داروهای ضد بارداری خوراکی ( حاوی پروژسترون) و سدیم وارفارین باعث افزایش و فیبرینولتیک ها ، هپارین ،-L آسپارژیناز و داروهای ضد بارداری خوراکی باعث کاهش آن می شود.
جزء پروتئین های آلفا دوگلوبولین است. دارای ۲ زنجیره آلفا و بتا است که توسط پلهای دی سولفیدی به هم متصل هستند. نیمه عمر آن ۵ روز است. یکی از پروتئین های فاز حاد بوده و مقدار پلاسمایی آن در وضعیت های التهابی مختلف بالا می رود و در همولیز کاهش می یابد. هاپتوگلوبولین به هموگلوبولین متصل می شود و نوعی کمپلکس محکم غیر کووالانسی Hb- Hp را می سازد. هموگلوبولین آزاد از گلومرولها می گذرد و وارد توبولها می شود و معمولاً در آنجا رسوب می کند اما کمپلکس Hb- Hp به حدی بزرگ است که نمی تواند از گلومرول بگذرد. وظیفه هاپتوگلوبولین جلوگیری از اتلاف هموگلوبین آزاد از راه کلیه می باشد. در عفونت های حاد، نئوپلازی، لنفوما، نفریت، مصرف استروئیدها یا آندوژن میزان آن افزایش و در کم خونی همولتیک مقدار آن کاهش می یابد.
گلیکوپروتئینی با وزن مولکولی ۱۶۰ – ۱۲۰ هزار دالتون است که توسط کبد ساخته می شود. پروتئین اصلی حامل مس در سرم انسان است و معمولاً با مس درخواست می شود. افزایش سروپلاسمین ممکن است باعث سبز شدن رنگ پلاسما شود.
موارد افزایش آن در بارداری، مصرف استروژن ، تیروتوکسیکوز ، سیروز ، کانسر و عفونت های مزمن، بیماریهای مزمن کبدی دیده می شود و موارد کاهش آن نیز در بیماری ویلسون، سوء جذب و سوء تغذیه و نقص ارثی مشاهده می شود.
مهم ترین بازدارنده سرین پروتئازها در پلاسمای انسان است و بر ضد کیموترپسین، پلاسمین، پپسین و کلاً پروتیئن هایی که دارای این چنین خاصیت هستند عمل می نماید جزوه پروتیئن های فاز حاد پلاسماست. کمبود این پروتیئن در موارد خاصی قریب ۵ درصد از آمفیزم ریوی نقش دارد و نیز در بیماری های کبدی خصوصاً در نوزادان در هنگام ابتلا به یرقان نوزادی، افزایش غلظت پلاسمایی این پروتیئن در موارد بارداری عفونت حاد و تروما مشاهده می شود.
کمبود آن بیشتر در نقص های ارثی سیستم کمپلمان دیده می شود که باعث بیماری آنژیوادم ارثی می شود. دو نوع از این بیماری وجود دارد :
نوع اول که سطح سرمی آن کاهش می یابد و نوع دوم که سطوح C1 Inactiator نرمال و یا حتی افزایش یافته می باشد ولی از لحاظ عملکردی مشکل دارد و غیر فعال می باشد.
از این تست برای تشخیص آنژیوادم ارثی و اکتسابی، بدخیمی، لوپوس اریتروماتوز سیستمیک (SLE) پایش سطوح C1- INH در پاسخ به درمان استفاده می شود.
روش مرجع برای اندازه گیری آن نفلومتری و سنجش آنتی ژنتیک با روشهای ایمنودیفیوژن (RID) و روش الایزا می باشد. مقادیر مرجع در سنجش آنتی ژنیک ۱۹-۳۷ mg/dl و در سنجش فانکشنال بیشتر از ۶۷ % طبیعی، بین %۶۷-۴۱ مشکوک و کمتر از ۴۱% غیر طبیعی است. کاهش غیر طبیعی سطح آنتی ژن C1 INH یا میزان عملکرد آن در سرم یا پلاسما نشان دهنده ابتلا به بیماری آنژیوادم ارثی (HAE) می باشد.
۵۰% از بیماران HAE دارای سطوح طبیعی یا افزایش یافته C1-INH اما فاقد عملکرد می باشند. تشخیص این بیماران نیاز به اندازه گیری عملکرد C1-INH دارد. اندازه گیری سطح آنتی ژن C1 کلیدی برای تشخیص افتراقی آنژیوادم اکتسابی از ارثی می باشد. در آنژیوادم ارثی سطوح C1 طبیعی بوده در صورتی که در فرم اکتسابی سطح C1 کاهش یافته است.
سطوح C2 و C4 باید قبل از درخواست تست C1-INH مشخص گردد که در نوع ارثی و اکتسابی آنژیوادم میزان این دو کاهش می یابد چون بیمار حملات پیوسته بعلت فعال شدن C1 و مصرف کمپلمان باعث کم شدن C4 , C2 می شوند.
در کودکان در سن ۶ ماهگی میزان C1-INH به مقادیر مرجع در بزرگسالان می رسد. سرم لیپمیک یا همولیزه، کدورت و ذرات فیبریل منجر به تداخل در نتایج بویژه در روش نفلومتری می گردد.
کمپلمان یک سیستم منظم با بیش از ۲۰ پروتئین سرم است که اکثراً در کبد ساخته می شود و میزبان را از تهاجم ارگانیسم ها محافظت می کند. فعالیت کمپلمان به شکستن پی در پی اجزاء کمپلمان وابسته است. فعال شدن سیستم کمپلمان از مسیرهای اصلی و فرعی صورت می گیرد که هر دو آنها C3 را فعال می کند و منجر به تولید کمپلکس حمله غشایی می شود. C3 و C4 هم از جمله پروتئینهای کمپلمان هستند که با روش های ایمنولوژیک مانند : Redial Immuno diffusion/Rate Nephelometry قابل اندازه گیری کمی هستند. اندازه گیری های پی در پی C3 و C4 اغلب در بیماران SLE انجام می شود. کاهش سطح C3 و C4 فعالیت بیماری و تخریب بافتی را نشان دهد (برای مثال گلومرونفریت). بیماران لوپوسی که پروتئین های سرم کمپلمان در محدوده طبیعی دارند ممکن است عاقبت بهتری از آنهایی که کمبود همیشگی کمپلمان دارند داشته باشند. تست اختصاصی پروتئینهای کمپلمان مثل C3 و C4 برای ارزیابی فعالیت بیماری هایی که با تشکیل کمپلکس ایمنی و کمبود اجزای مشخص می شوند استفاده می شود.
پری آلبومین به عنوان یک مارکر برای ارزیابی تغذیه ای به کار می رود که در واقع یک مارکر مفید برای بررسی وضعیت تغذیه است و به تشخیص سوء تغذیه پروتئین کالری کمک می کند.
پری آلبومین یک پروتئین تترامر با وزن مولکولی ۰۰۰/۵۴ کیلو دالتون است. این پروتئین حمل کننده ( انتقال دهنده) تیروکسین ( T4) بوده و همچنین به عنوان یک حامل برای ریتنول ( ویتامین A ) از طریق ارتباط با پروتئین باند شونده به ریتنول ( RBP ) عمل می کند. این پروتئین به TTR ( Transthyretin) نیز معروف است.
میزان نرمال این پروتئین در انسان ۱۸- ۳۶ mg/dl است که بر طبق سن و جنس متفاوت است. تست پره آلبومین در برخی از افراد سالمی که نشانه ها و علایم سوء تغذیه را دارند یا زمانی که شخص احساس می کند که در خطر سوء تغذیه است مثلاً در طی یک بیماری مزمن، یا در بیماران بستری در بیمارستان، درخواست می شود. کمبود این پروتئین در موارد سوء تغذیه، بیماری مزمن یا شدید، التهاب، تروما، سوختگی ، هیپرتیروئیدیسم، بیماری های کبدی، عفونت های شدید دیده می شود. افزایش آن نیز در بیماری هوچکین Hodgkin disease، نقص کلیوی، کمبود آهن، حاملگی و پرکاری غده آدرنال مشاهده می گردد.
داروهایی از قبیل Amiodarone، استروژن ها، contraceptive ( قرص های کنترل کننده تنفس) میزان آن را کاهش می دهند. استروئیدهای آنابولیک، آندروژن ها، پرونیزولون و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی باعث افزایش غلظت آن می شود.
با نامهای High sensivity CRP (Hs CRP)، CRP-Cardio، Cardio C-Reactive protein نیز معروف می باشد.
این تست برای ارزیابی خطر ابتلا به انفارکتوس میوکارد در بیماران حاد عروق کرونری و ارزیابی خطر ابتلا به بیماری قلبی عروقی و یا حوادث ایسکمیک در افراد بدون تظاهرات بالینی و تشخیص زود هنگام عفونت در اطفال کاربرد دارد.
نمونه سرم مورد استفاده برای این تست باید فاقد همولیز ، لیپمیک و ایکتریک باشد. مقادیر افزایش یافته CRP با حساسیت بالا با افزایش خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی مرتبط است. مقادیر ۱۰٫۵ نشان دهنده خطر پایین ۱-۳ mg/l خطر حد وسط،mg/l 3 خطر بالا و مقادیر mg/l ۱۰ نشان دهنده التهاب حاد است.
استفاده از IUD به علت التهاب بافتی و هورمون های اگزوژن موجب افزایش کاذب آن می گردد. همین طور مصرف قرص های ضد بارداری (OCP) ممکن است سطح CRP را افزایش دهد.
آلبومین فراوان ترین پروتئین پلاسما و تشکیل دهنده ۶۵-۵۵% پروتئین توتال می باشد. آلبومین در کبد ساخته می شود و در بیماری های کبدی ، سوء تغذیه ، سوء جذب و در بیماری های کلیوی شامل سندرم نفروتیک، گلومرونفریت مزن و دیابت کاهش می یابد. آلبومین همچنین به عنوان یک مخزن متحرک اسیدهای آمینه برای تشکیل پروتئین های دیگر عمل می کند. افزایش میزان آلبومین در مواردی مانند دهیدراتاسیون مشاهده می گردد که معمولاً همراه با افزایش هموگلوبین و هماتوکریت نیز می باشد.
یک گلیکوپروتئین پلاسمایی بزرگی است. وزن مولکولی آن ۷۲۰ KD است و از ۴ زیر واحد همسان ۱۸۰ کیلو دالتونی ساخته شده است. قریب ۱۰ درصد از روی پلاسما به وسیله این پروتئین حمل می شود و بقیه آن با آلبومین حمل می گردد.
این پروتئین به بسیاری از پروتئاز ها متصل می شود و نوعی باز دارنده مهم همه پروتئازهاست. این پروتئین به بسیاری از سیتوکرومها متصل شده و ظاهراً در هدایت آنها به صورت بافت ها یا سلول های خاص نقش دارد. غلظت پلاسمایی این پروتیئن در التهابات معده و روده ، آسیب های سخت پارانشیم کبد کاهش می یابد. غلظت پلاسمایی آن در سندرم نفروتیک و سیروز کبدی و اختلالات کلاژنی افزایش می یابد.
در بدن در پی هرگونه آسیبی که به رگها وارد شود سیستم انعقادی فعال شده و با مصرف پلاکتها و فاکتورهای انعقادی اقدام به تشکیل لخته و در نتیجه ممانعت از خونریزی از رگ آسیب دیده می نماید. از وظایف مهم سیستم انعقادی می توان به هموستاز اشاره نمود. در واقع این سیستم در هنگام جراحت با فعال کردن آبشار انعقادی باعث تشکیل لخته شده و از طرفی با فعال کردن فاکتورهای ضد انعقاد مانند آنتی ترومبین و پروتئین C و S مانع از تشکیل بی رویه لخته می شود. ماحصل فعالیت سیستم انعقادی در اثر فعال کردن آبشار انعقادی تشکیل فیبرین و شبکه فیبرینی در محل جراحت می باشد که این شبکه بعد از بهبود محل آسیب دیده توسط پلاسمین شکسته شده و از بدن حذف می گردد. حاصل عمل پلاسمین روی لخته فیبرین تولید قطعات کوچکی تحت عنوان کلی FDP یا محصولات تولید شده از تخریب فیبرین می باشد که از جمله این محصولات می توان به D-Dimer اشاره نمود. پلاسمین یک آنزیم فیبرینولیتیک بوده که روی فیبرین اثر گذاشته و با عمل فیبرینولیزی خود باعث شکست پیوند بین واحدهای E و D فیبرین شده و ایجاد D-Dimer و سایر FDP را میکند.
D-Dimer در حالت طبیعی در بدن غیر قابل ردیابی می باشد ولی در مواردی اندازه گیری D-Dimer افزایش در مقدار این محصول را نشان داده و از نظر بالینی مهم محسوب می شود. از این رو تست اندازه گیری D-Dimer به عنوان یکی از تست های مهم آزمایشگاهی درآمده است. این تست در موارد شک به افزایش تولید لخته از جمله در موارد زیر درخواست می شود:
مناسب ترین روش در اندازه گیری D-Dimer بعد از نفلومتری روش الایزا می باشد. در جراحی، بارداری، تروما، عفونت ها و التهابات شدید، آرتریت روماتوئید شدید، بدخیمی و بیماریهای کبدی مقدار D-Dimer بدون ارتباط با وجود ترومبوز افزایش می یابد. در صورتی که نمونه گیری در فاصله کمی بعد از تشکیل لخته در بدن انجام شده باشد و همین طور در صورت استفاده از آنتی کواگولان ها به دلیل جلوگیری از لخته این تست منفی می گردد تاخیر زیاد در انجام تست نیز باعث منفی کاذب می گردد.
این پروتئین متعلق به خانواده Cystatin می باشد که شامل پروتئین هایی می باشند که دارای چندین توالی مشابه Cystatin می باشند. برخی از اعضای آن مهارکننده های پروتئاز سیستئین را فعال می کنند. Cystatin C توسط ژن CST3 کد می شود و در غلظت های زیاد در مایعات بیولوژیکی و ارگان های بدن یافت می شود. در انسان تمام سلولهای دارای هسته سیستاتین C را که دارای ۱۲۰ اسید آمینه است را تولید میکنند بیشترین مقادیر به ترتیب در مایع منی، شیر مادر، اشک و بزاق وجود دارد. این پروتئین یک مهار کننده قوی پروتئیازهای لیزوزومی ( آنزیم هایی که پروتئین ها را می شکنند) و احتمالاً یکی از مهمترین مهار کننده های خارج سلولی سیستئین پروتئاز می باشد. این پروتئین یک بیومارکر عملکرد کلیه می باشد و بعنوان یک جایگزین برای کراتینین وکلیرانس خواهد بود.
کراتینین در غربالگری و بررسی اختلالات کلیوی شناخته شده یا بیماری های کلیوی مشکوک به کار می رود. به تنهایی یا همراه با تست کراتینین برای تخمین ( GFR) glomerular filtration rate استفاده می گردد. اخیراً این پروتئین برای پیش بینی حملات جدید یا وخامت بیماری های کاردیو واسکولار استفاده می گردد. به نظر می رسد که این پروتئین در اختلالات مغزی از قبیل آلزایمر دارای اهمیت است. این پروتئین با افزایش ریسک ابتلا به بیماریهای کاردیو واسکولار و بیماری های قلبی و سکته مغزی در افراد مسن مرتبط است. افزایش آن در خون مرتبط با کاهش GFR و بنابراین اختلال کلیوی می باشد.
Cystatin C در بدن با یک میزان ثابتی تولید شده و توسط کلیه ها تخریب شده و حذف می گردد و اگر کلیه ها به درستی عمل کنند و GFR نرمال باشد باید در یک میزان پایداری در خون وجود داشته باشند.
Cystatin C در نمونه سرم با استفاده از روش های ایمنواسی از قبیل نفلومتری یا توربیدومتری اندازه گیری می شود. میزان نرمال آن مرتبط با سن و جنس می باشد و در جهت های مختلف متفاوت است. میزان نرمال آن برای زنان ۰٫۵- ۰٫۹ mg/l و برای مردان ۰٫۵- ۰۷ می باشد. میزان نرمال آن در اولین سال زندگی کاهش می یابد و سپس ثابت و باقی می ماند و دوباره بالای ۵۰ سال افزایش می یابد.
آنتی پروتئین ضد سیترولینه (ACPAS) از دسته اتوآنتی بادی هایی است که در برابر لیپیدها و پروتئین ها عمل می کند که در اکثر بیماران مبتلا به آتریت روماتوئید دیده می شود.
از نظر بالینی پپتید سیترولینه حلقوی (CCP) به صورت مکرر مورد استفاده برای شناسایی این آنتی بادی ها با حساسیت بالا در بیماران وجود دارد.
این آنتی بادی یکی از اولین آنتی ژنهای شناسایی شده است که ویژگی همانند و مشابه آنتی بادی های ضد کراتین و عامل ضد هسته سلول توصیف شده است.
در التهاب این بیماری باقیمانده اسید آمینه آرژنین می تواند آنزیمی را که سرولین در پروتئین دارد مانند Vimentin فرآیند سیترولنیات تبدیل می شود که شکل خود را به میزان قابل توجهی تغییر یافته که در این صورت ممکن است به عنوان آنتی ژنهای سیستم ایمنی بدن شده در نتیجه تولید پاسخ ایمنی بوجود آید که به عنوان یک نشانگر زیستی فعال در تشخیص آرتریت روماتوئید کمک شایانی می نماید.
